Bestaat er zoiets als 'toeval'?

Bestaat er zoiets als 'toeval'?

Toeval bestaat, toeval bestaat niet, bestaat er zoiets als toeval? Dat gaan we onderzoeken in het Philocafé van augustus, onder leiding van Hein Hoek. 

“Toeval bestaat niet!” Dat zeggen we blij verrast als we onverwacht een dierbare ontmoeten, of wanneer je een telefoontje krijgt van iemand aan wie jij zelf net zit te denken. Je concludeert dan samen: “Dit heeft zo moeten zijn!” Of was het juist wél toeval?

Of: líjkt iets toeval, omdat je niet alle omstandigheden kent? En als je wél alle omstandigheden zou kennen is er dan alleen oorzaak en gevolg, en dus geen toeval meer? 
Daarover voerde de Franse wiskundige en astronoom Pierre-Simon Laplace (1749–1827) in 1814 een gedachtenexperiment uit, bekend geworden als de ‘Demon van Laplace’. Stel dat als iets of iemand, de demon, van elk atoom de precieze locatie en beweging kent, en voldoende intelligent is, dan zal deze ‘demon’ hieruit zowel de toekomst als het verleden volledig kunnen uitrekenen. Een onderliggende vraag is of het heelal causaal deterministisch is. Verder stelt het experiment de vrije wil ter discussie.

Wat is toeval?
Toeval is een gebeurtenis zonder oorzakelijkheid. Er is geen verband tussen oorzaak en gevolg, een in de filosofie en de klassieke natuurkunde vaststaande relatie. De ‘nieuwe’ natuurkunde, de Kwantummechanica, zegt ons dat de relatie oorzaak-gevolg niet zo innig is als we dachten. Er kan dus tóch toeval zijn: een vorm van het ruimere begrip ‘onbepaalde oorzaak’. En daaronder verstaan we iedere gebeurtenis die onbedoeld, ongericht of ongestructureerd het plaatsvinden van een andere gebeurtenis bepaalt.

Predestinatie versus vrije wil, samenhang-samenloop
In de theologie is er voortdurend strijd tussen de stelling dat God alles heeft voorbestemd (predestinatie) en de stelling dat God de mens een vrije wil heeft gegeven om te kunnen kiezen tussen goed en kwaad. Daarnaast hebben we ook het verschil tussen ‘samenhang’ (causaliteit, relatie oorzaak-gevolg) en ‘samenloop’, (twee of meerdere gebeurtenissen die min of meer gelijktijdig gebeuren, zonder dat er een relatie is, maar waarbij toch een relatie gelegd wordt).

Om er tot slot een ‘derde orde-probleem’ aan toe te voegen: was het toeval dat wij op de bijeenkomst in juli voor dit thema gekozen hebben? Of was het onvermijdelijk dat dit zou gebeuren? Aan de deelnemers de opdracht om een uitgangsvraag te formuleren waarin het begrip toeval een rol speelt.

Praktische info
Datum: maandagochtend 1 augustus 2022 
Tijd: 10.00-12.00 uur
Plaats: Boekhandel Jansen & de Feijter, Emmastraat 6, Velp
Toegang: € 5,-

Aanmelden
Aanmelden kan door een mailtje te sturen naar Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.. U betaalt bij binnenkomst.